WANDALIZM?

Trudno jednoznacznie orzec, czy WOŚP koncentrując się – na poziomie komunikatu – tylko na określonych wartościach, stylach życia, rzeczywiście marginalizuje pewne grupy społeczne. Komunikat wykluczający, odrzucający może w konsekwencji prowadzić do ekspresji uczuć negatywnych. Czy jest tak w rzeczywistości? Postaram się odpowiedzieć na to pytanie, analizując pewien akt wandalizmu, traktując go jako reakcję na kod opozycyjny (Fiske 2003: 143), jakim posłużyła się w stosunku do pewnych grup WOŚP. Ów akt wandalizmu można traktować też jako formę oporu wobec dyskursu dominującego, formę buntu „ujarzmionych” przez dyskurs grup społecznych. Wyjaśnijmy, że dyskursem – w ujęciu Michele’a Foucaulta – jest każdy rodzaj „wiedzy”, nie jest to jednak wiedza w wąskim rozumieniu (medyczna czy techniczna jest tylko jedną z postaci, jakie może przyjmować dyskurs). Jak twierdzi Christopher Norris: „...u Foucaulta i jego uczniów „dyskurs” nabiera niezwykle szerokiego znaczenia. Może oznaczać takie rzeczy, jak: „korpus wiedzy”, „Weltanschauung” [„ideologia”, „filozofia życia”, „poglądy na świat” – przyp. M.P.], „ideologia”, „kod zawodowy”, „kulturowy sposób życia”, „nawyk myślowy”, „naukowy system przekonań” [cokolwiek znaczy „naukowy system przekonań” – przyp. M.P.], „dominująca struktura założeń” itp.” [3]. Każdy dyskurs, będąc „dominującą strukturą założeń”, narzuca jednocześnie, kto i co jest dobre, co jest normalne, a co nienormalne i patologiczne (Szacki 2002: 907). Dyskursem dominującym w analizowanym przypadku byłby ten „mówiący”, że WOŚP jest dziełem tylko jednej grupy, jak wcześniej określono – bywalców Przystanku Woodstock. „Inni” (ci, którzy nie znaleźli się na billboardzie obok Jerzego Owsiaka) są natomiast potraktowani jak wrogowie. Jerzy Owsiak pokazuje im z plakatu swoją legitymację i groźną minę. Jaka jest natomiast odpowiedź „Innych”?

Przyjrzyjmy się kilku billboardom (zdjęcia poniżej).

Powyższe trzy zdjęcia zrobiłem 9.01.2006, w poniedziałek, następnego dnia po Finale WOŚP. Moim zdaniem zniszczenia widoczne na billboardach WOŚP nie są „zwykłym” aktem wandalizmu, są – co zabrzmi zaskakująco – formą komunikatu. Zaprezentowane zniszczone billboardy WOŚP są dowodem buntu przeciw marginalizacji, wyrazem niezadowolenia, reakcją na kod opozycyjny, uobecnianiem się grup „ujarzmionych” w ramach dyskursu dominującego. Dlaczego tak uważam? Pozostałe billboardy znajdujące się w sąsiedztwie billboardów WOŚP nie zostały uszkodzone, na tej podstawie można przypuszczać, że osoby, które dokonały zniszczeń, koncentrowały się tylko na komunikatach WOŚP. Ów wandalizm jest efektem intencjonalnych działań, nie przypadku. Interpretacja, którą proponuję, jest jedną z wielu, obronić ją trudno, daleko łatwiej zakwestionować. Równie dobrze, ktoś powie zaprezentowane akty wandalizmu mogą być dziełem przypadku i niczym ponadto, a jeśli nawet billboardy WOŚP były celem wandali, to ich zachowanie mogło opierać się na zupełnie innych przesłankach niż te, które im przypisuję (na przykład chęć wkroczenia na teren swoistego sacrum – zniszczenie billboardu organizacji cieszącej się społecznym szacunkiem etc.).

Bibliografia

1. Drozdowski Rafał (2004), Socjologie wizualne i ich dylematy, w: Jerzy Kaczmarek (red.) Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej, Poznań.
2. Fiske John (2003), Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław, Wydawnictwo Astrum.
3. Szacki Jerzy (2002), Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Warszawa.
4. Sztompka Piotr (2005), Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Warszawa
5. Turner Jonathan Hugh (2004), Struktura teorii socjologicznej. Wydanie nowe, Warszawa.

Źródła internetowe

1. http://www.nowakrytyka.phg.pl/article.php3?id_article=85& artsuite=3 [dostęp: 2.03.2006].

<<< 1 2 3 4

[3] Christopher Norris, Rozmowa z Christopherem Norrisem,

htpp://www.nowakrytyka.phg.pl/article.php3?id_article=85&artsuite=3 [2.03.2006].